Bertha van Jan
Bertha Lamers zel omenbie negentien joar west weden, dou ze hangen bleef aan lös waarkman Jan Agteres. t Wicht was in heur jonge joaren n schier wichtje, allinneg t haart druig ze aarg groot. Desteminder vouer deur mond noar binnen gong, destemeer proatjes vluigen der oet. t Was n bekstôk eerste klas, dij overaal n schikkelk antwoord op wis. Of t aal klopde, was n open vroage, mor zai brocht t as woar. Wat zai aan kundeghaid tekört kwam, muik ze mit heur doadendrang weer goud.
Heur ollu woonden in n lutje hoeske aan t knoal. Wazzen van lege komof en bie t volk nait veul in reken. t Wicht perbaaierde op aal meugelke menaaiers aan dij armoud te ontkomen. Op zuch nait onmis. Het doul haailegd din smangs aal middels. Doarbie mot je voak van onderop begunnen. Allent de wieze woarop Bertha t aanlegde, deugde van gain kaande. Dat zai heur om zokswat zo verlegen wol, harregat, dat dut n schier wichtje doch nait.
Hou Jan aan dizze lobbe kommen is, zel aaltied wel n roadsel blieven. Gaaile Bertha zol bie ‘normoale’ jongs wel oetscheten weden! Hou ze ook heur best dee heur mit hulp van n berre wat hogerop te waarken, jongs haaren heur noa n poar beurten nait meer neudeg. t Wicht was goud veur ain of twij oaventjes oet, mit aal lasten en nog veul meer lusten dij der mit gepoard goan, mor din was t finoal doan. As heur ol heer hom mit dij gaailgat overlopen zol, wazzen roapen ja meer as goar.
Nou mot eerlieks woar zegd worden, dat Bertha zunde meer as weerd was. n Poar stiepen onder t gat om joe tegen te zeggen. Rondings op ploatsen dij der veur schoapen binnen en n stel koplaampen, dij onder t bloeske sikkom licht geven. n Poar blaauwe oogkes dij wereld in loeren as of t aal van heur is. n Lientje, woar menneg vrommes nieds op is. Nee moeke netuur het dizze maalhibbel riekelk bedaild. Dat wol ze aans ook stommegeern waiten. As zai mond dichte huil, was t ja n nuver wicht. Dat manlu heur smangs dikwat veur t zootje haren, har zai in t hail nait deur.
Neuze stak ze wies in högte, krek of t leeg bie grond nait vris rokt. Heur dou nog heldre kiekers keken wereld in mit n oetkiek van: zai mie ais! Bertha Lamers, gelokkeg nait ‘Dikke Bertha’ – is ja gain kenon oet Twijde Wereldoorlog -, dij menshaid n bult te baiden het. Wat ze aan verstand mist, moakt ze mit heur feguur meer as goud. Welkse jongkeerl wil doar nou gain kennis mit moaken? Ze het aal lu mit n boksem aan oetpebaaierd, wordt der smangs zegd. As leste in riege mus schienboar Jan Agteres aanschoven weden. Of hai t mainste in t buultje doan het, of zölfs nog veur t zingen kerke oet glipt is, vuil dou nog stoer te zeggen.
In aalsgeval hebben zien veurgangers bliekboar bedaankt veur de ere, mit dij gevolgen, dat Jan oetendelk de reken betoald het. t Jong was der nog slim mit vergold ook. Was woarschienelk veulste blied, dat e doch nog aan de vraauw komen was en wat veur aine. Mit dizze vrizze mog e zok wel zain loaten. t Volk mag heur wel n flare nuimen, hai was der slim wies mit. Wat e zo’n ‘luuks’ peerd te baiden haar, vruig e zok nait of. Zel wel docht hebben, komp dij tied, din komp dij ploage vanzulfs. Pik mor in t is winter en din kin t voak slim kold weden. Hij luit hom din waarmen achter britse van zien wief.
Nou haar e hom bie t leste we n bedie mishad. Van aal zien verwachtens bleef nait veul over. As e heur wat te stoefaan kwam, was t al rad: “A bah, keerl blief doch op dien aigen kaande. k Wil sloapen”. Hail wat aans as e zok toudacht haar! Elke oavend van bil. Tral la la, wel dut hom wat? Sneu veur Jan, mor doar kwam niks van. t Geld dat e op toavel legde, was aaid te min. Kon zowat dag en nacht knooien, mor schoot der niks mit op. Van dij gevolgen, dat as hai mit loonpude thoes kwam, zai hom bie deure al in muite kwam, om t geld te kriegen.
Mit noabers wol ze gain aanhold. Wazzen ja totoal nait ontwikkeld. Mos zai neudeg zeggen! t Hoes was heur veuls te klain. Doarin kon zai heur kont ja amperan keren. Widdebroodsweken wazzen veur t nije span, weken woar ze instee van noar mekoar oet nkander gruiden. Noa n dikke weke, was t echtpoar veraanderd in n vechtpoar, dij mekoar zowat deur t haile hoes benterden.
Dit kon ja nooit goud goan. Noa n dik vörreljoar taikende Bertha al nuver. t Volk zag dudelk, dat zai n veurschot nomen haar op t huwelksgedou. Jan was der woarschienlek mit open ogen invlogen. t Kind was vervast n speul- of veurkind. Bertha beweerde aans bie hoog en leeg, dat t aine van Jan was, mor doar duurde vast gainaine hand veur in t vuur te steken. Dij kounavvel har hom n oor, in dit geval n kind aannaaien loaten, doar was elks van overtuugd. Noa de geboorte zol ain en aander wel veur t locht komen.
Veurlopeg woonden ze bie Jans olders in. Moeke kochde en kookde mor Bertha har veur heurzulf zoveul geld neudig, dat t olske steevast achter t net visde. Dammeet kwam der nog n extroa dure ‘opvreter’ bie. Gain meroakel, dat zien olden der sikkom gain gat meer in zagen en dag zolden priezen as t nijbakken stel t veld roemen zol. t Begroode heur van heur Jan, mor aan dat wicht was ja niks bejagt. Wat e in heur zain haar? Sloapeloze nachten kregen ze van heur en daanje, ho mor. Eerder n grode bek. Jan, Jan woar haast dien verstand jong? Nou zat ie der mit en zie der euvel mit aan. Man, man wat n boudel! Valen veur n poar mooie blaauwe ogen, mor wat kocht n mens doarveur? Dammeet bleken d’aarms en bainen, dij Bertha in heur boek druig, ok nog van n aander te weden. Jan bleef din letterlek zitten mit n ‘kat in zak’ !
Gelokkeg kreeg t stel n hoeske van n boer, woar Jan n blaauwe moandag aan t waark west was. Nait veul deegs, mor t span kon der mit verdan. Aanhold van femilie of vrougere vrunden haren ze nait. Dou t kind zeuven moand noa heur traauwen teveurschien kwam, was t ain rooie en dij kwamen in haile femilie ja nait veur!
Inains ston t hoeske weer leeg en woonde Jan weer bie zien ollu. Woar Bertha en heur jongske bleven is? k Zol t nait waiten…!
